Rak piersi nie boli!
Może właśnie dlatego kobiety zgłaszają się do lekarza zbyt późno. Efekt? Zachorowalność na tę chorobę wśród kobiet systematycznie wzrasta – co roku rozpoznaje się ok. 18 tysięcy nowych przypadków, a rak piersi to druga przyczyna zgonów kobiet w Polsce.
Jednak mimo rosnącej tendencji zachorowań, skuteczność terapii tego nowotworu stale się poprawia. Dlatego tak WAŻNA jest profilaktyka, a jedyną skuteczną metodą regularne badania. Dzięki badaniom profilaktycznym coraz częściej udaje się go wykryć we wczesnym stadium – gdy szanse na pełne wyleczenie są zdecydowanie większe! Zatem spróbujmy przeanalizować jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka piersi, objawy, które powinny budzić zaniepokojenie, oraz proces diagnostyki i leczenia.
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju raka piersi?
- Płeć a rak piersi
99% przypadków raka piersi dotyczy kobiet. Warto jednak wiedzieć, że gruczoły piersiowe mężczyzn, mimo iż są słabiej rozwinięte, w rzadkich przypadkach również mogą stać się punktem wyjścia nowotworu.
- Wiek
Ryzyko zachorowania na raka piersi rośnie wraz z wiekiem, a liczba zachorowań zwiększa się po 35. roku życia, jednak statystycznie zachorowania dotyczą najczęściej kobiet w wieku 50-69 lat. Z powodu stale zwiększającej się przeciętnej długości życia, należy spodziewać się rosnących trendów zachorowalności na choroby nowotworowe, w tym raka piersi.
- Czynniki hormonalne
Zarówno tych związanych z naturalnym cyklem hormonalnym, menstruacyjnym, tu ryzyko zwiększa wczesna pierwsza miesiączka lub menopauza występująca po 55. roku życia, a także brak ciąż lub późne posiadanie pierwszego dziecka, jak i przyjmowanych z zewnątrz (np. doustne środki antykoncepcyjne z estrogenami, hormonalna terapia zastępcza oparta na estrogenach) – te grupy leków również zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia raka piersi.
Wpływ karmienia piersią na rozwój nowotworu piersi pozostaje niejasny – według niektórych badań, powoduje ono strukturalne i biochemiczne zmiany w gruczołach piersiowych, zmniejszające ryzyko zachorowania na raka.
- Czynniki genetyczne
Około 5% przypadków raka piersi jest uwarunkowane predyspozycją genetyczną. Rodzinne występowanie tego nowotworu powiązane jest z mutacją genów BRCA1 i BRCA2. Zwiększa ona również ryzyko zachorowania na raka jajnika. U kobiet, u których stwierdzono te mutacje, ryzyko wystąpienia raka piersi w ciągu całego życia waha się od 50 do 90%. Nowotwór wywołany mutacją genów BRCA1 i 2 statystycznie częściej występuje u młodszych kobiet i ma bardziej agresywny charakter. Ogniska nowotworowe mogą jednocześnie pojawić się w obu gruczołach piersiowych.
- Czynniki znajdujące się w środowisku i w pożywieniu
Wykazano zwiększenie ryzyka raka piersi u kobiet spożywających więcej tłuszczów zwierzęcych oraz pijących alkohol, natomiast działanie ochronne może mieć spożywanie ubogotłuszczowych produktów mlecznych oraz pokarmów zawierających wapń i witaminę D.
- Otyłość
Jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi. Nadmiar tkanki tłuszczowej zaburza równowagę hormonalną, w ten sposób sprzyjając rozwojowi raka piersi.
- Wcześniejsze rozpoznanie innych, niezłośliwych chorób piersi
Np. tzw. atypowych rozrostów w obrębie gruczołu sutkowego, a także rozpoznanie w przeszłości raka drugiej piersi. Pacjentki, które w przeszłości zmagały się z rakiem piersi, mają istotnie zwiększone ryzyko rozwinięcia się nowotworu w drugiej piersi.
Jak rozpoznaje się raka piersi?
Rak piersi, mimo że nie boli, powoduje jednak charakterystyczne objawy, ułatwiające kobiecie i lekarzowi powzięcie podejrzenia tej choroby. Do takich charakterystycznych objawów należy zaliczyć:
- wyczuwalny guz w piersi,
- zmiana wielkości, kształtu, obrysu i napięcia skóry piersi,
- wciągnięcie brodawki sutkowej (występujące nagle, tj. rozwijające się w ciągu, np. kilku tygodni),
- wciągnięcie skóry piersi i pojawienie się zmian w obrębie skóry piersi lub zmian w obrębie skóry brodawki (wgłębienia skóry, zaczerwienienia, usztywnienia itp.),
- krwisty wyciek z brodawki sutkowej.
Bardzo poważnym objawem zaawansowanego raka piersi jest wystąpienie zaczerwienienia i obrzęku skóry całej piersi z widocznymi drobnymi dołeczkami w skórze (tzw. objaw skórki pomarańczy). Także wystąpienie owrzodzenia, czyli uszkodzenia skóry przez rozwijający się guz to bardzo groźny objaw świadczący o znacznym zaawansowaniu choroby.
Czasem pierwszym objawem choroby, który spostrzega kobieta, jest pojawienie się pod pachą powiększonych, twardych guzków – zwykle są to pachowe węzły chłonne zawierające komórki przerzutowe.
-
Diagnoza lekarska
Lekarz po zebraniu wywiadu bada pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem piersi. Następnie zleca badania dodatkowe, z których największe znaczenie ma USG piersi i mammografia. Następnie konieczne jest wykonanie biopsji, czyli nakłucia guza za pomocą jednej z wielu technik (biopsji gruboigłowej, biopsji próżniowej) po to, aby z guza pobrać jego fragment do badania mikroskopowego i ustalić rozpoznanie.
-
Ocena zaawansowania raka piersi
Do takie oceny służą badania obrazowe standardowo wykonywane w przypadku oceny zaawansowania innych nowotworów złośliwych. W szczególności wykonuje się prześwietlenie płuc i ultrasonografię brzucha. W przypadku większego wstępnego zaawansowania wielu lekarzy zleca dodatkowo tomografię komputerową mózgu i ocenę szkieletu pod kątem obecności przerzutów (scyntygrafię). Czasem wykonuje się także PET.
Jak leczy się raka piersi
Wybór metody leczenia raka piersi wymaga konsultacji zespołu specjalistów – chirurgów, onkologów, radioterapeutów, uwzględnienia perspektywy pacjenta, a także dogłębnej analizy wszystkich wyników badań.
Warto uświadomić sobie, że rak piersi nie jest jedną chorobą – istnieje wiele podtypów różniących się agresywnością i odpowiedzią na poszczególne rodzaje terapii. Kluczowym czynnikiem w doborze schematu leczenia jest zawsze stopień zaawansowania choroby.
Podstawowym sposobem leczenia chorych na raka piersi jest operacja. W zależności od zaawansowania choroby można stosować leczenie oszczędzające pierś lub wymagające usunięcia całej piersi.
Radykalna amputacja piersi (radykalna mastektomia) to operacja polegająca na usunięciu przez chirurga całej piersi wraz z węzłami chłonnymi pachy.
Leczenie oszczędzające pierś polega na wycięciu guza z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek oraz usunięciu węzłów chłonnych pachy.
Współcześnie można odstąpić od wycięcia układu chłonnego pachy u chorych, u których na podstawie biopsji węzła wartowniczego nie stwierdzono przerzutów. Obecnie tę biopsję traktuje się jak metodę standardową u kobiet, u których na podstawie badania lekarskiego i oceny ultrasonograficznej nie stwierdzono zajęcia przez raka pachowych węzłów chłonnych.
Niezbędnym warunkiem bezpiecznego przeprowadzenia leczenia oszczędzającego w sposób, który zapewni należycie małe prawdopodobieństwo nawrotu choroby jest przeprowadzenie pooperacyjnej radioterapii.
Radioterapię stosuje się także po mastektomii w przypadkach, w których stwierdzono zajęcie przez przerzuty pachowych węzłów chłonnych.
Niezależnie od wybranej metody leczenia operacyjnego, po jego zakończeniu u każdej chorej lekarze starannie rozważają argumenty za zastosowaniem i przeciw zastosowaniu leczenia systemowego, czyli klasycznej chemioterapii, leków hormonalnych lub nowoczesnych leków ukierunkowanych molekularnie.
Rehabilitacja
Najważniejszym celem rehabilitacji po wycięciu układu chłonnego pachy jest przywrócenie pełnej sprawności ręki po operowanej stronie oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia obrzęku limfatycznego.
Jednym z elementów rehabilitacji jest także zaoferowanie chorym możliwości przeprowadzenia operacji odtwórczej piersi. Operacje takie, omówione w innym tekście, polegają na odtworzeniu kształtu piersi z użyciem własnych tkanek chorego z ewentualnym użyciem dodatkowo wszczepianych protez. Większość ośrodków zaleca odroczenie takiej operacji co najmniej o rok – do chwili zakończenia leczenia uzupełniającego.
Kontrola i obserwacja po zakończonym leczeniu
Po przeprowadzonym leczeniu chore na raka piersi należy objąć nadzorem. Częstość badań kontrolnych jest podobna do tej, którą stosuje się w przypadku innych nowotworów złośliwych: w ciągu pierwszych 2 lat od operacji – co 3–4 miesiące; od 2 do 5 lat po operacji – co 6 miesięcy; po 5 latach od operacji – co 12 miesięcy. Podczas wizyt kontrolnych podstawowym zadaniem lekarza jest zbadać chorą, w szczególności bliznę po operowanej stronie i drugą, pozostałą pierś. Ponadto lekarz prowadzący obserwację regularnie zleca mammografię (po mastektomii – raz w roku; po leczeniu oszczędzającym – po 6 miesiącach, a następnie co rok). Regularnie, raz w roku, należy wykonywać badanie ginekologiczne i cytologiczne wymazów z szyjki macicy. Wszystkie inne badania powinno się wykonywać tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione medycznie.
Profilaktyka raka piersi
W raku piersi, podobnie jak w innych chorobach, wyróżniamy 2 fazy profilaktyki: pierwotną i wtórną. Profilaktyka pierwotna ma na celu zapobieganie wystąpieniu choroby. Celem profilaktyki wtórnej jest wykrycie nowotworu we wczesnej fazie i odpowiednio szybkie podjęcie leczenia.
-
Profilaktyka pierwotna
W przypadku raka piersi profilaktyka pierwotna ma mniejsze znaczenie niż wtórna – nie ma bowiem sposobów dających stuprocentową gwarancję na uniknięcie choroby. Z pewnością warto jednak zapoznać się z czynnikami ryzyka wystąpienia raka piersi i zredukować te z nich, na które mamy wpływ. Są to głównie elementy zdrowego stylu życia:
- zbilansowana dieta
- aktywność fizyczna
- ograniczenie spożywania alkoholu
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała
Warto również być świadomym zwiększania ryzyka przez czynniki hormonalne, takie jak późne macierzyństwo czy stosowanie leków zawierających estrogeny.
-
Profilaktyka wtórna
Profilaktyka wtórna jest obecnie najistotniejszym sposobem działań, mających na celu poprawę wyleczalności i rokowania pacjentek, u których zdiagnozowano raka piersi. Wykrycie choroby we wczesnym stadium jest bowiem czynnikiem dającym największe szanse na w pełni skuteczne wyleczenie.
Rak piersi może długo pozostawać w fazie utajonej i nie powodować żadnych objawów. Z tego powodu prowadzone są programy badań przesiewowych w kierunku tego nowotworu, a także kampanie informacyjne, mające uświadamiać ich kluczową rolę. Do najpowszechniejszych metod profilaktyki wtórnej zaliczamy:
- badania przesiewowe
W Polsce funkcjonuje program profilaktyki raka piersi, skierowany do kobiet w wieku 50-69 lat. W ramach programu pacjentki mogą wykonywać przesiewowe badanie mammograficzne co 2 lata. W niektórych przypadkach (na przykład występowanie raka piersi w rodzinie) pacjentki mogą być kierowane na badanie co roku.
U młodszych kobiet wykonywanie przesiewowej mammografii nie jest zalecane, chyba że istnieją ku temu specjalne wskazania. Warunkiem poprawy ogólnokrajowych statystyk dotyczących skuteczności leczenia raka piersi jest udział w badaniach przesiewowych jak największego odsetka zaproszonych pacjentek.
W Polsce świadomość dotycząca profilaktyki, jak i zgłaszalność kobiet stale rosną, mimo że są one jednak istotnie niższe w porównaniu do krajów Europy Zachodniej.
Dlatego naprzeciw tej potrzebie dbania o zdrowie Polek w lubelskiej społeczności Kobiet biznesu o nazwie Kobiece Śniadania Biznesowe narodził się pomysł na przeprowadzenie takiej kampanii edukacyjnej w mediach o nazwie “Dbamy bo Kochamy”.
Pomysłodawczynią całej akcji jest Jola Sagan, która rok temu w witrynie swojego sklepu z biustonoszami Kredens Bielizna wstawiała to oto zdjęcie:
Plakat miał przypominać klientkom Joli Sagan aby oprócz pięknego biustonosza na swoje piersi zadbały też o zdrowie swoich piersi.
Zaowocowało to w tym roku piękną kampanią edukacyjną profilaktyki raka piersi, w której wzięły udział wspaniałe kobiety biznesu. Swoją świadomą postawą pokazują innym kobietom, że bez względu na wiek, należy o siebie dbać, a dbanie to przecież nie tylko wygląd zewnętrzny ale przede wszystkim kontrola stanu naszego zdrowia #DbamyBoKochamy.
Billboardy promujące akcję pojawiły się w 30 miejscach m.in. w Lublinie, Świdniku i Puławach. Akcja zaplanowana jest do końca listopada.
W akcji wzięły udział:
Beata Klimek
Aneta Kędzierska
Barbara Tynecka-Babicz
Dorota Laska
Edyta Mościbrodzka-Wójcik
Eliza Ceglarska
Elżbieta Fijołek,
Ewa Ozga
Joanna Bartoszek
Joanna Borówka Bujalska
Jolanta Sagan
Klaudia Kamińska
Magdalena Kozłowska
Magdalena Lecyk – Drutejka
Magdalena Wójcik
Monika Kulka,
Monika Sołoducha
Monika Zabłocka
Sylwia Gomuła
Oraz firmy:
Enterpol – Internet Telewizja Telefon
Higienika – Czystość i Higiena
Sensory Kids – Centrum Wspomagania Rozwoju Dziecka Aneta Kędzierska
ProjekTy Na Obcasach – Projektowanie Wnętrz
oraz www.wab.lublin.pl i www.woka.pl
Partnerzy:
Giełda Eventów- organizacja eventów & Klub Biznesu KOB
Revealing Visage Pracownia Wizerunku Joanna Hryniewska
UbioręCię.pl Stylistka Monika Wilkołaska
W ramach kampanii Partner Akcji Centrum Medyczne Sanitas przygotowało dla każdej z Pań chcących przebadać swoje piersi rabat -10% na hasło “DbamyBoKochamy”
Zostaw komentarz